Rosetta

Nội dung phim

Ra mắt năm 1999, bộ phim “Rosetta” của đạo diễn Jean – Pierre Dardenne và Luc Dardenne đã giành giải Cành cọ vàng và Nữ diễn viên xuất sắc nhất tại Liên hoan phim Cannes 1999. Kịch bản cũng do chính anh em Jean, Luc chắp bút.

Nội dung của bộ phim “Rosetta” kể về một cô gái vị thành niên 17 tuổi, sống cùng với người mẹ nghiện rượu trong một khu cắm trại tồi tàn. Để đổi lấy nước, ga, thực phẩm, sự an toàn,… mẹ của Rosetta chấp nhận ngủ với bất kì đàn ông nào. Rosetta hoàn toàn cô độc, không có bạn bè, không có tiền. Cô phản ứng gay gắt, dữ dội với cách tồn tại của mẹ mình; cô nhổ hết những cây rau, vứt hết những thứ đồ mẹ cô đổi chác được. Để kéo người mẹ và chính bản thân mình ra khỏi tình trạng đó, Rosetta ra sức tìm một công việc, tìm và cố gắng đến điên cuồng. Cả bộ phim là hành trình tìm việc đầy gian nan của Rosetta. Anh em Jean, Luc đã truyền tải tất cả mong muốn của Rosetta qua một đoạn thoại, không dài nhưng đầy sức nặng: “Tên bạn là Rosetta Tên tôi là Rosetta Bạn tìm thấy một công việc. Tôi tìm thấy một công việc. Bạn đã có một người bạn. Tôi đã có một người bạn. Bạn có một cuộc sống bình thường. Tôi có một cuộc sống bình thường”. Đó chính xác là những gì Rosetta mong muốn và cố gắng đến kiệt sức để có được: một cuộc sống bình thường với một công việc bình thường và một người bạn. Chỉ “một”, không nhiều hơn, nhưng lại là quá xa vời với Rosetta.

Anh em Jean, Luc đã xây dựng nên trước mắt khán giả một nhân vật mà mỗi ngày sống của cô ấy là một cuộc đối đầu với sự lãnh đạm của thế giới. Cuộc đối đầu đầy tuyệt vọng và Rosetta hết lần này đến lần khác nhận tổn thương về mình. Cô cố gắng hết sức trong công việc y tá nhưng vẫn bị đuổi, cô ra sức bê những bao bột nặng và làm mọi việc có thể nhưng vẫn không được giữ lại. Những phiền toái khi thuê một lao động nữ, lại là một nữ vị thành niên, đã khiến con đường tìm việc của Rosetta trở nên quá gian nan. Nhân vật Rosetta với những nỗi đau khổ, tự ti, mặc cảm về hoàn cảnh sống của mình; với những khát khao vượt lên hoàn cảnh và những giọt nước mắt xấu hổ đáng quý; là một nhân vật đầy sức ám ảnh. Đứng từ góc nhìn của một cô gái tuổi teen, Jean, Luc đã phác họa nên bức chân dung về một cuộc sống ảm đạm, bị cô lập, bị chối từ và bị bỏ rơi. Rosetta có mẹ, nhưng mẹ cô chìm đắm trong rượu chè, không hề quan tâm đến cô. Khi Roseatta bị rơi xuống đầm, mặc cho cô van xin cầu cứu, mẹ cô vẫn bỏ đi. Mọi người Rosetta gặp đều không tiếp nhận cô, từ ông giám đốc bệnh viện cho đến ông chủ hiệu bánh. Chỉ có một người duy nhất trên thế giới thực sự quan tâm đến Rosetta là anh chàng bán bánh Riquet thì cô lại bán đứng anh ta để có được công việc ấy. Nhưng Rosetta không khiến người xem khinh thường, cô khiến khán giả phải kinh ngạc trước sự cố gắng đến tuyệt vọng và thành thật đến nghiệt ngã của Rosetta. Cô không hề tìm cách giấu giếm lí do mình có hành động “đáng tởm” đó, nhưng cô cũng tự hiểu hành động đó tồi tệ đến mức nào. Đó như là đỉnh điểm quá trình cố gắng hòa nhập xã hội của Rosetta. Và khi cô nhận ra rằng mình đã đánh mất điều gì để đạt được mục đích ấy thì Rosetta quyết định tự tử. Tự tử bằng gas, cùng với người mẹ nghiện rượu của mình. Việc tự tử bất thành bởi gas hết, Riquet tìm đến, và Rosetta rơi những giọt nước mắt đầu tiên – duy nhất trong suốt bộ phim, suốt cuộc hành trình dài.

“Rosetta” là một thế giới ảm đạm, tối tăm, bị đàn áp và tuyệt vọng của anh em nhà Jean, Luc. Mỗi lần tìm việc thất bại của Rosetta là một lần đẩy nỗi tức giận và tuyệt vọng của cô lên càng cao, cho đến một ngày cô bật ra câu hỏi: cuộc sống này liệu có đáng sống đến thế? Đằng sau vỏ bọc hung dữ, dễ bị kích động, u ám của nhân vật Rosetta là một tâm hồn yếu đuối và đầy những vết thương. Trong cuộc vật lộn với đời sống để tồn tại, đối diện với sự lạnh lùng và khô cằn của tình người, Rosetta chỉ tìm thấy duy nhất một chút ấm áp và yên bình ở Riquet. Nhưng rồi cô cũng đánh mất chút tình cảm hiếm hoi đó, và Rosetta không thể tự tha thứ cho mình. Cuộc chiến đấu để tìm một chỗ đứng trong xã hội của Rosetta thực chất đã thất bại. Ngay cả khi dường như Rosetta đạt được thành công – nhận được công việc của Riquet ở hiệu bánh – thì đó lại chính là giây phút sụp đổ, đáng thương và thất bại lớn nhất của cô.
“Rosetta” được xem là không nằm ngoài phong cách quen thuộc của anh em nhà Jean, Luc. Những bộ phim khác của họ như “The Promise”, “The Son”, “The Child”,… đều là những tác phẩm về cuộc sống của những con người dưới đáy xã hội được truyền tải dưới hình thức tự nhiên. Anh em Jean, Luc đặc biệt quan tâm đến những người “thấp cổ bé họng” như những người nhập cư, thất nghiệp,… và họ cố gắng đi tìm chân dung của những con người này. Những con người như Rosetta không tách bạch tốt xấu. Rosetta trung thực đến nghiệt ngã nhưng vẫn bắt trộm cá, vẫn bán đứng Riquet. Điều quan trọng đối với Jean, Luc chính là bản chất sâu thẳm của những người dưới đáy xã hội.
Bộ phim được cho là có ý nghĩa tâm lý và triết học sâu xa với nhiều biểu tượng. Chẳng hạn hình ảnh bệnh đau dạ dày của Rosetta giống như việc phải mang vác và chịu trách nhiệm về bà mẹ. Hay hình ảnh Rosetta ôm bình gas để tự tử ở cuối phim cũng được cho là gợi nhớ đến hình ảnh Chúa cứu thế. Cuộc sống bị đàn áp, áp chế, bị cô lập của Rosetta cũng được cho là có liên quan đến sự công kích chủ nghĩa tư bản.